ਐਡਵੋਕੇਟ ਕਿਸ਼ਨ ਸਨਮੁਖਦਾਸ ਭਵਨਾਨੀ, ਗੋਂਡੀਆ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ
ਗੋਂਡੀਆ //////////// ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ, ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ, ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਧੂਮਧਾਮ ਅਤੇ ਦਿਖਾਵੇ ਨਾਲ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਈਦ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਰਾਮਨੌਮੀ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜਯੰਤੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ 25 ਦਸੰਬਰ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦਿਵਸ, ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸਾਰੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਖੁਦ ਕਈ ਵਾਰ ਮੰਦਰਾਂ, ਮਸਜਿਦਾਂ, ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਉਦਾਹਰਣ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਕੁਝ ਸਮਾਜ ਵਿਰੋਧੀ ਅਨਸਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁੰਦਰ ਜਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਈਦ ਅਤੇ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੇ ਜਲੂਸਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪੱਥਰ ਸੁੱਟ ਕੇ! ਪਰ ਹੁਣ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਪੁਲਿਸ ਵਿਭਾਗ, ਬਿਜਲੀ ਵਿਭਾਗ, ਆਰਟੀਓ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗ ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰਾਮਾਇਣ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਯੁੱਧਿਆ (ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼), ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ), ਭਦਰਚਲਮ (ਤੇਲੰਗਾਨਾ) ਅਤੇ ਸੀਤਾਮੜੀ (ਬਿਹਾਰ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਅਤੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਰਾਮਾਇਣ ਵੀ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ, ਰਾਮਾਇਣ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੇਸ਼: (1) ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਾਮਾਇਣ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗ੍ਰੰਥ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥਾਈ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਰਾਮ-ਕੀਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (2) ਰਾਮਾਇਣ ਨੂੰ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਵਿਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਕਾਵਿਨ ਰਾਮਾਇਣ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (3) ਬਰਮਾ ਵਿੱਚ, ਰਾਮਾਇਣ ਨੂੰ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਸਨੂੰ ਯਮਯਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (4) ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਰਾਮਾਇਣ ਨੂੰ ਹਿਕਾਯਤ ਸਿਰੀ ਰਾਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (5) ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ, ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੂੰ ਜਵਾਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (6) ਰਾਮਾਇਣ ਦਾ ਕੰਬੋਡੀਆ, ਜਾਵਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। (7) ਰਾਮਾਇਣ ਲਾਓਸ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਜਾਪਾਨ, ਮੰਗੋਲੀਆ, ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਰਾਮਾਇਣ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਲਾਓਸ, ਕੰਬੋਡੀਆ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਗੁਆਨਾ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਤੱਕ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਮ-ਕਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਚੀਨ, ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਰਾਈਸ ਸਿਟੀ ਗੋਂਡੀਆ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰੀਆਂ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰਾਂ-ਸ਼ੋਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਰਾਮਨੌਮੀ ਉਤਸਵ ਅਤੇ 10 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਰਾਮ ਕਥਾ ਲਈ, ਗੋਂਡੀਆ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਸਮਿਤੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਕਥਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਕੋਲ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਮਨੌਮੀ ਉਤਸਵ ਅਤੇ ਜਲੂਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਸੱਦਾ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਯੋਗ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਚਰਚਾ ਕਰਾਂਗੇ ਕਿ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਤਿਉਹਾਰ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਹਰ ਸਾਲ ਵਾਂਗ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਨੂੰ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਕਥਾ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਚੈਤ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਨੌਵੀਂ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਇਸ ਦਿਨ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਰਾਮ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਵਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ, ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਤ੍ਰੇਤਾ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ। ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੂੰ ਮਰਯਾਦਾ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਣ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਤੀਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਲੋਕ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮਦਿਨ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਿਸ਼ੀ-ਸੰਤ ਵੀ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਮ ਦੇ ਜਨਮ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੇ ਦਿਨ, ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਰਤ, ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਮ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਸਮੇਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮਦਿਨ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਜਾਵਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਘਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਜਨ-ਕੀਰਤਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਨਾਲ, ਮਾਤਾ ਜਾਨਕੀ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮਣ ਜੀ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ, ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਤਰੱਕੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਲੰਕਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ‘ਰਾਵਣ’ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਲੋਕ ਉਸਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਡਰੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਰਾਵਣ ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਤੋਂ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਜਾਂ ਯਕਸ਼ਾਂ (ਦੇਵਤਿਆਂ) ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਸਾਰੇ ਦੇਵਤੇ ਮਦਦ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਕੋਲ ਗਏ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਰਾਜਾ ਦਸ਼ਰਥ ਦੀ ਪਤਨੀ ਕੌਸ਼ਲਿਆ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੈਤਰ ਸ਼ੁਕਲ ਨੌਮੀ ‘ਤੇਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਸਾਲ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਐਤਵਾਰ, 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਦਿਨ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਇਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਜਨਮ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੇ ਇਸ ਖਾਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੁਕਾਵਟ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਉਹ ਔਖੇ ਤੋਂ ਔਖੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਦੱਸੇ ਗਏ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਰਲ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗਾ। (1) ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰੋ – ਸਾਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 14 ਸਾਲ ਬਨਵਾਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਕਿਵੇਂ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। (2) ਪੂਰਾ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ – ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਹਰ ਖੇਤਰ ਦਾ ਪੂਰਾ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਹਰ ਕੰਮ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਦੀ ਹਰ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। (3) ਚੰਗੀ ਦੋਸਤੀ – ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਚੰਗੇ ਸਬੰਧ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਦੋਸਤੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪਿਆਰ, ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ‘ਤੇ, ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। (4) ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਭਲਾ ਕਰਨਾ: ਸਾਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਦੂਜਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਔਖੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋੜਵੰਦ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਾਡੇ ਰਾਈਸ ਸਿਟੀ ਗੋਂਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਮਹੋਤਸਵ ਮਨਾਉਣ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਾਈਸ ਸਿਟੀ ਗੋਂਡੀਆ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਭਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਪੂਜਾ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਪੂਜਾ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਗਲੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੁਹੱਲਿਆਂ ਤੱਕ, ਮੁੱਖ ਚੌਕ ਰਾਮ ਦੇ ਝੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਚੌਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਦਰਜਨਾਂ ਝੰਡੇ ਲਹਿਰਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਗੋਂਡੀਆ ਵਿੱਚ, ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਝੰਡੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਘਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਝੰਡੇ ਲਹਿਰਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਾਮ ਨੌਮੀ ‘ਤੇ ਸਵੇਰੇ ਪੂਜਾ ਦਾ ਦੌਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਝੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਲੂਸ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਲੂਸ ਰਵਾਇਤੀ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਲੰਘੇਗਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਬਜਰੰਗਬਲੀ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਹੁਨਰ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਨਗੇ। ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮਨਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੁਲਿਸ, ਬਿਜਲੀ ਵਿਭਾਗ, ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਵਿਭਾਗ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਜਲੂਸ ਸੰਬੰਧੀ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਨੇ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਜਲੂਸ ਕੱਢਣ ਸੰਬੰਧੀ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਪੂਜਾ ਕਮੇਟੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਅਣਸੁਖਾਵੀਂ ਘਟਨਾ ਨਾ ਵਾਪਰੇ। ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਨੇ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਪੂਜਾ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਝੰਡਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਜਾਂ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਅਣਸੁਖਾਵੀਂ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਛੱਤ ‘ਤੇ ਨਾ ਬੈਠੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਉੱਚੀ ਸਮੱਗਰੀ ਜਾਂ ਉੱਚਾ ਝੰਡਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਜਲੂਸ ਦੌਰਾਨ, ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਜਲੂਸ ਦੇ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤੀ ਕਾਰਨ ਕੋਈ ਹਾਦਸਾ ਨਾ ਵਾਪਰੇ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਜਾਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਲੂਸ ਦੇ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਡਿੱਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਜਾਂ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੂਹਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਸੋਟੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਾਧਨ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਝਾਰਖੰਡ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੌਰਾਨ ਝਾਂਕੀ ਅਤੇ ਝੰਡੇ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਚਾਈ ਸਿਰਫ 4 ਮੀਟਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੀਆਂ ਤਾਜ਼ਾ ਹਦਾਇਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਇਹ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਦਫ਼ਤਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੇ ਜਲੂਸ ਦੌਰਾਨ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਨਾ ਕੱਟਣ ਦੇ ਵੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਪਰੋਕਤ ਪੂਰੇ ਵਰਣਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਬਣਾਈਏ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਤਿਉਹਾਰ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 – ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਮਹੋਤਸਵ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੰਗਲ ਭਵਨ ਅਮੰਗਲ ਹਰਿਲ ਦ੍ਰਾਵਦੁ ਸੁ ਦਸ਼ਰਥ ਅਜੀਰ ਬਿਹਾਰਿਲ ਰਾਮ ਸਿਆ ਰਾਮਲ ਸਿਆ ਰਾਮ ਜੈ ਜੈ ਰਾਮ ॥ ਰਾਮਾਇਣ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਅਯੁੱਧਿਆ, ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ, ਭਦਰਚਲਮ ਅਤੇ ਸੀਤਾਮੜੀ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਜਨਮ ਉਤਸਵ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ।
-ਕੰਪਾਈਲਰ ਲੇਖਕ – ਕਾਰ ਮਾਹਿਰ ਕਾਲਮਨਵੀਸ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੇਖਕ ਚਿੰਤਕ ਕਵੀ ਸੰਗੀਤ ਮਾਧਿਅਮ ਸੀਏ(ਏ.ਟੀ.ਸੀ) ਐਡਵੋਕੇਟ ਕਿਸ਼ਨ ਸੰਮੁਖਦਾਸ ਭਵਨਾਨੀ ਗੋਂਡੀਆ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ 9284141425
Leave a Reply