ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਧੀਨ ਵਧ ਰਹੇ ਹਿੰਦੂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ: ਸਲਮਾਨ ਰਸ਼ਦੀ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ

(ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ)

ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੇਖਕ ਸਲਮਾਨ ਰਸ਼ਦੀ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ‘ਤੇ ਹਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵਧ ਰਹੇ ਹਿੰਦੂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ‘ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬਲੂਮਬਰਗ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ , ਰਸ਼ਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਅਕਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕਾਂ, ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਦਬਾਅ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਤ ਹਨ। ਰਸ਼ਦੀ ਨੇ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਤ ਹਾਂ । ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੋਸਤ ਹਨ। ਹਰ ਕੋਈ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ, ਲੇਖਕਾਂ, ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ‘ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਲਿਖਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜਾਪਦੀ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਹਿਣ ਲਈ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਚੰਗੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮਾੜੇ ਹਨ।

ਵੀ.ਐਸ. ਨਾਇਪਾਲ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਸਨੂੰ “ਜ਼ਖਮੀ ਸਭਿਅਤਾ” ਕਿਹਾ ਸੀ, ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਿ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸਭਿਅਤਾ ਹੈ ਜੋ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਸੋਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। 1988 ਵਿੱਚ ਦ ਸੈਟੇਨਿਕ ਵਰਸੇਜ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਸ਼ਦੀ ਈਰਾਨ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਫਤਵੇ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਹੇਠ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਧਮਕੀ ਅਗਸਤ 2022 ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਉੱਭਰੀ, ਜਦੋਂ ਪੱਛਮੀ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲੇਖਕ ਨੇ ਇੱਕ ਅੱਖ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਥੇ ਦਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ 1988 ਵਿੱਚ ਰਸ਼ਦੀ ਦੇ ਨਾਵਲ, ਦ ਸੈਟੇਨਿਕ ਵਰਸੇਜ਼, ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਹੁਕਮ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਕਸਟਮ ਨੋਟਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰਾ, ਜੋ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਲਈ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਇਸ ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ 5 ਨਵੰਬਰ, 2024 ਨੂੰ ਇਸ 37 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਦਰਾਮਦ ਪਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ।