ਬਿਹਾਰ ਦਾ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਫਤਵਾ-ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਵਾਪਸੀ, ਐਨਡੀਏ ਦੀ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਜਿੱਤ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਬਦਲਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ।

ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਜਿੱਤ-ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਇਸ ਚੋਣ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਮਰਥਨ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ।

ਐਨਡੀਏ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ,ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਦੇਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, “ਬਿਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਝਲਕ ਹੈ, ਬੰਗਾਲ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ” ਵਰਗੇ ਨਾਅਰੇ ਗੂੰਜ ਰਹੇ ਹਨ।-ਐਡਵੋਕੇਟ ਕਿਸ਼ਨ ਸੰਮੁਖਦਾਸ ਭਵਾਨੀ, ਗੋਂਡੀਆ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ

ਗੋਂਡੀਆ -/////////////// ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਬਿਹਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਫਤਵਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਹਲਚਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2025 ਦੇ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪਟਨਾ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਿਲਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇਤਾ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਐਨਡੀਏ ਗੱਠਜੋੜ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੋਈ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਜਨਤਕ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਮੈਂ, ਐਡਵੋਕੇਟ ਕਿਸ਼ਨ ਸੰਮੁਦਾਸ ਭਵਾਨੀ, ਗੋਂਡੀਆ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਐਨਡੀਏ ਦੀ ਭਾਰੀ ਵਾਪਸੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਇ ਹੈ। ਚੋਣ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਇਹ ਲਗਭਗ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ ਕਿ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਐਨਡੀਏ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਏਗਾ। ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ, ਰਾਜ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਜੇਡੀਯੂ-ਭਾਜਪਾ ਗੱਠਜੋੜ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਬਲਕਿ ਐਨਡੀਏ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮੀਖਿਆ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਐਨਡੀਏ ਦੀ ਜਿੱਤ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਚੋਣ ਲਹਿਰ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਕਈ ਬਹੁਪੱਖੀ ਸਮਾਜਿਕ- ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰਣਨੀਤੀਆਂ, ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਮਾਡਲਾਂ ਦਾ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਵੋਟਰ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵੋਟ ਨਹੀਂ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਚੁਣ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ, ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਟਰੈਕ ਰਿਕਾਰਡ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਐਨ.ਡੀ.ਏ.200 ਸੀਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਚੋਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਸੀ ਕਿ

ਜੇਡੀਯੂ -ਭਾਜਪਾਗੱਠਜੋੜ 200 ਸੀਟਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਜੋ ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਚੋਣ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਹ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਥਿਰਤਾ, ਅਨੁਭਵ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨੀਤੀ-ਅਧਾਰਤ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਐਨ.ਡੀ.ਏ. ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਡਿਲੀਵਰੀ, ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਵਿਖੰਡਨ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਾਂਗ, ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਤੀ ਲੀਹਾਂ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਡਿਲੀਵਰੀ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਨੌਜਵਾਨ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਭਲਾਈ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਲੜੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਪਰਿਪੱਕਤਾ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ ਬੰਗਾਲ ਤੱਕ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਸਥਾਰ ਰਣਨੀਤੀ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਐਨਡੀਏ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ “ਬਿਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਝਲਕ ਹੈ, ਬੰਗਾਲ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ।” ਇਹ ਬਿਆਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਾਅਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਰਣਨੀਤਕ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਭਾਜਪਾ ਲਗਾਤਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤਰੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਜਾਂ ਖੱਬੇ-ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਗੱਠਜੋੜ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਿਵਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵੀਂ ਤਾਕਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਭੂ-ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਹੈ; ਉੱਥੇ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਬੰਗਾਲ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਜਾਪਦੀ ਹੈ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਤਦਾਨ, ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਪਰਿਪੱਕਤਾ ਦਾ ਜਸ਼ਨ, ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਇਸ ਚੋਣ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵੋਟਰ ਮਤਦਾਨ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਬਿਹਾਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ 68.79 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ 65.08 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੋਟਰ ਵੋਟਿੰਗ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਦੋਵਾਂ ਪੜਾਵਾਂ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਵੋਟਿੰਗ 66.90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਨਾਲੋਂ 9.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਬਦਲਦੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਚ ਵੋਟਰ ਵੋਟਿੰਗ ਅਕਸਰ ਸੱਤਾ ਵਿਰੋਧੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਬਿਹਾਰ ਨੇ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਥੇ, ਉੱਚ ਵੋਟਰ ਵੋਟਿੰਗ ਨੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਗੱਠਜੋੜ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ – ਇਸ ਤੱਥ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਵੋਟਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੂਜਾ ਮੌਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਮਾਡਲ ‘ਤੇ ਪਾਏ ਗਏ ਭਰੋਸੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਿਰਣਾਇਕ ਯੋਗਦਾਨ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਇਸ ਐਨਡੀਏ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਿਹਾਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਰਿਕਾਰਡ 71.78 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੋਟ ਪਾ ਕੇ, ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੋਣ ਗਣਿਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਆਰਥਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ‘ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਿੰਨ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੇ ਐਨਡੀਏ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ: (1) ₹10,000 ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਯੋਜਨਾ – ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਜ ਯੋਜਨਾ ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। (2) ਲਖਪਤੀ ਦੀਦੀ ਯੋਜਨਾ – ਇਹ ਮਾਡਲ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ, ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਅਤੇ ਉੱਦਮਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ, ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸਨ, ਹੁਣ ਕਮਾਈ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। (3) ਜੀਵਿਕਾ ਮਾਡਲ – ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਜੀਵਿਕਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਫਲ ਪ੍ਰਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਮੂਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ, ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਐਨਡੀਏ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸਨੇ ਚੋਣ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਕਿਸੇ ਚੋਣ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਸਾਬਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ ਕਿ ਕੀ ਸਪੈਸ਼ਲ ਇੰਟੈਂਸਿਵ ਰਿਵੀਜ਼ਨ (ਐਸਆਈਆਰ) ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੇ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਪੈਸ਼ਲ ਇੰਟੈਂਸਿਵ ਰਿਵੀਜ਼ਨ (ਐਸਆਈਆਰ) ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੇ ਵੋਟਰ ਸੂਚੀ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਲੱਖਾਂ ਨਵੇਂ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਜਾਂ ਸਥਾਨਾਂਤਰਿਤ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਐਸਆਈਆਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵੋਟਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੇਂਡੂ ਔਰਤਾਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਐਨਡੀਏ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਐਸਆਈਆਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਰੋਧੀ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਅਲਾਇੰਸ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਸੀ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤਾਂ ਸਾਬਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਨਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਿੱਸੇ ਐਨਡੀਏ ਦੇ ਭਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ, SIR ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵੋਟਰ ਸੂਚੀ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਇਆ, ਸਗੋਂ ਵੋਟਿੰਗ ਪੈਟਰਨ ਨੂੰ ਵੀ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਫਤਵੇ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਕੇਤ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਸ ਚੋਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫਤਵਾ ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਸੰਕੇਤ ਭੇਜਦਾ ਹੈ: (1) ਭਲਾਈ ਰਾਜਨੀਤੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ; ਜਨਤਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਰਕਾਰ ਚੁਣਦੀ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। (2) ਔਰਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਨਿਰਣਾਇਕ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨ; ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਵੋਟਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਾਰਕ ਹੋਣਗੀਆਂ। (3) ਭਾਜਪਾ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ; ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬੰਗਾਲ ਅਗਲੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। (4) ਲੋਕਤੰਤਰ ਪਰਿਪੱਕ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ; ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੋਟਰ ਮਤਦਾਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਪਰੋਕਤ ਪੂਰੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪਾਵਾਂਗੇ ਕਿ ਬਿਹਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਿਹਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਧਰੁਵ ਤਾਰਾ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਵੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵੀ ਵਾਪਸੀ, ਐਨਡੀਏ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਫਲਤਾ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵੋਟਿੰਗ, ਵਧਦਾ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਉਤਸ਼ਾਹ, ਅਤੇ ਐਸਆਈਆਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਇਹ ਸਭ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਚੋਣ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਚੋਣ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰ ਚੁਣੀ, ਸਗੋਂ ਇਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ। ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ ਇਹ ਫਤਵਾ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ: ਵਿਕਾਸ, ਸਥਿਰਤਾ, ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ, ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸ਼ਾਸਨ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਅਸਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਹੋਵੇਗੀ।

-ਲੇਖਕ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ – ਟੈਕਸ ਮਾਹਰ, ਕਾਲਮਨਵੀਸ, ਸਾਹਿਤਕਾਰ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੇਖਕ, ਚਿੰਤਕ, ਕਵੀ, ਸੰਗੀਤ ਵਿਚੋਲਾ, ਸੀਏ (ਏਟੀਸੀ), ਵਕੀਲ ਕਿਸ਼ਨ ਸੰਮੁਖਦਾਸ ਭਵਾਨੀ, ਗੋਂਡੀਆ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ 9226229318