ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਨਕੂਟ ਤਿਉਹਾਰ,21 ਅਕਤੂਬਰ, 2025-ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਚੌਥਾ ਰੂਬੀ ਮੋਤੀ – ਕੁਦਰਤ, ਪਸ਼ੂਧਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਦਾ ਜਸ਼ਨ

ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਨਕੂਟ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਿਕਾਸ ਸਿਰਫ਼ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਾਰਥਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਹ ਧਰਤੀ, ਭੋਜਨ,ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨਾਲ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਨਕੂਟ ਤਿਉਹਾਰ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ, ਪਸ਼ੂਧਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਇਆ ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ-ਐਡਵੋਕੇਟ ਕਿਸ਼ਨ ਸੰਮੁਖਦਾਸ ਭਵਾਨੀ, ਗੋਂਡੀਆ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ

ਗੋਂਡੀਆ////////////////ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ, ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਰਸਮਾਂ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ, ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤਿਉਹਾਰ ਭਾਰਤੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਨਤੇਰਸ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ, ਦੀਪਾਵਲੀ, ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਦੂਜ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲੀ, ਇਹ ਲੜੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਮੰਗਲਵਾਰ, 21 ਅਕਤੂਬਰ 2025 ਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਨਕੂਟ ਮਹੋਤਸਵ ਕਾਰਤਿਕ ਸ਼ੁਕਲ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ‘ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਰਤਨ ਵਜੋਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਸੰਭਾਲ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸੰਗਮ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ “ਪੜਵਾ” ਜਾਂ

“ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ” ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅੰਨਕੂਟ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਭੋਜਨ ਦਾ ਮਹਾਨ ਪਹਾੜ,” ਧਰਤੀ ਮਾਤਾ ਲਈ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਜਸ਼ਨ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਹੁਣ “ਈਕੋ-ਟੂਰਿਜ਼ਮ” ਅਤੇ “ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ” ਵਰਗੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਬ੍ਰਾਂਡਿੰਗ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਮੈਂ, ਐਡਵੋਕੇਟ ਕਿਸ਼ਨ ਸੰਮੁਖਦਾਸ ਭਵਨਾਨੀ, ਗੋਂਡੀਆ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ 2025 ਦਾ ਗੋਵਰਧਨ ਤਿਉਹਾਰ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਲ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਭੋਜਨ ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਸੰਕਟ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇਵਿਚਕਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਵੇਗਾ ਕਿ “ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਯੁੱਧ ਨਹੀਂ, ਗੱਲਬਾਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।” ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੰਦੂ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਲ ‘ਗੋਵਰਧਨ ਪਹਾੜ ਸੰਭਾਲ ਮੁਹਿੰਮ’, ‘ਅੰਨਕੁਟ ਭੋਜਨ ਸਾਂਝਾਕਰਨ ਮਿਸ਼ਨ’, ਅਤੇ ‘ਗਊ ਸੰਭਾਲ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹਫ਼ਤਾ’ ਵਰਗੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਚੇਤਨਾ ਨਾਲ ਜੋੜਨਗੇ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਟੀਚਿਆਂ ਵਿੱਚ “ਜ਼ੀਰੋ ਭੁੱਖ,” “ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ,” ਅਤੇ “ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ” ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। “ਕਾਰਵਾਈ” ਅਤੇ “ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਜੀਵਨ” ਮੁੱਖ ਟੀਚੇ ਹਨ। ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਤਿੰਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ: ਅੰਨਕੂਟ ਭੋਜਨ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਵੰਡ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਪੂਜਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਰਤਨ – ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਨਕੂਟ,21 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 – ਤੋਂ ਕੁਦਰਤ, ਪਸ਼ੂਧਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅੱਜ, ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਕਰਾਂਗੇ:ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਨਕੂਟ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਿਕਾਸ ਸਿਰਫ਼ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਾਰਥਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਹ ਧਰਤੀ, ਭੋਜਨ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ,ਇਹਤਿ ਉਹਾਰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਵੇਗਾ ਕਿ “ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਯੁੱਧ ਨਹੀਂ।”

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਨਕੂਟ ਦੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਉਤਪਤੀ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ, ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਨੇ ਕੁਦਰਤ ਸੰਭਾਲ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਿਨ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਾਵਾਂ,ਬਲਦ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਗੋਬਰ ਤੋਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪਹਾੜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ, ਝੋਨਾ, ਗੰਨਾ, ਤੁਲਸੀ ਅਤੇ ਰੰਗੋਲੀ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਇੰਦਰ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਸੰਵਾਦ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਫਰਜ਼ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਸਿਖਾਈ। ਦਵਾਪਰ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੀਂਹ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਇੰਦਰ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਯੱਗ ਕੀਤੇ, ਤਾਂ ਬਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਸਾਡੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਇੰਦਰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪਹਾੜ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਲਈ ਚਾਰਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।” ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੇ ਕੁਦਰਤ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਦਰਜੇ ਤੱਕ ਉੱਚਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇੰਦਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਗੋਵਰਧਨ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਇੰਦਰ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਲਿਆਂਦੀ। ਫਿਰ, ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਗੋਵਰਧਨ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਉਂਗਲੀ ‘ਤੇ ਚੁੱਕ ਕੇ ਬ੍ਰਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਸਬਕ ਸਿਖਾਇਆ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਵੀ ਸਿਖਾਇਆ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਹੀ ਅਸਲ ਦੇਵਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਰੱਖਿਆ ਸੱਚੀ ਪੂਜਾ ਹੈ। ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੰਦੇਸ਼:ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਹਉਮੈ ਦੇ ਦਮਨ ਦਾ ਜਸ਼ਨ। ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਹਉਮੈ ਉੱਤੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਵੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇੰਦਰ ਦਾ ਹਉਮੈ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ, ਤਾਂ ਇਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਕਿ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਦਇਆ, ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ, ਬ੍ਰਹਮ ਗੁਣ ਹਨ। ਅੱਜ, ਜਦੋਂ ਕੌਮਾਂ, ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਹੰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਗਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ “ਹੰਕਾਰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈ,ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਿਮਰਤਾ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈ।” ਅੰਨਕੂਟ ਦਾ ਅਰਥ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਤੀਕ -ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅੰਨਕੂਟ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ।ਇਹ ‘ਅੰਨਾ’ ਭਾਵ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ‘ਕੂਟ’ ਭਾਵ ਢੇਰ ਜਾਂ ਪਹਾੜ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅੰਨਕੁਟ ਤਿਉਹਾਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਪਕਵਾਨ,

ਮਠਿਆਈਆਂ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਨੂੰ ਭੇਟਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਦਾਤ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਟਿਕਾਊ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਰਹਿਤ ਖਪਤ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭੋਜਨ ਅਸਮਾਨਤਾ, ਭੁੱਖਮਰੀ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੀ ਹੈ, 2025 ਦੇ ਗੋਵਰਧਨ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅੰਨਕੁਟ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਲ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਭੋਜਨ ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਸੰਕਟ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਵੇਗਾ ਕਿ “ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਯੁੱਧ ਨਹੀਂ।””ਭੋਜਨ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੋ, ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਰਹੋ” ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਮਹੱਤਵ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵੇਖੀਏ, ਤਾਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਸਾਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਤੁਲਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ-ਆਰਥਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਮੂਲ ਨੀਂਹ ਹਨ। ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਬਲਦਾਂ, ਗਾਵਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਵੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ, ਜਦੋਂ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ, ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਰਗੇ ਸੰਕਟ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ “ਧਰਤੀ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਜੋਂ ਉਸਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨਾ ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ।” ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ, ਕੈਨੇਡਾ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ, ਮਾਰੀਸ਼ਸ, ਨੇਪਾਲ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਇਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਲੰਡਨ ਦੇ ਭਗਤੀਵੇਦਾਂਤ ਮਨੋਰ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਅੰਨਕੂਟ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ 1,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਕਵਾਨ ਚੜ੍ਹਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਟੋਰਾਂਟੋ ਅਤੇ ਸਿਡਨੀ ਦੇ ਮੰਦਰ ਵੀ”ਗੋਵਰਧਨ ਅੰਨਕੂਟ ਤਿਉਹਾਰ” ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਧਨਤੇਰਸ, ਦੀਵਾਲੀ ਅਤੇ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਆਰਥਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ‘ਤੇ, ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਨਵੇਂ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਰਸੋਈਆਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਭੋਜਨ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਰਥਿਕ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸ਼ਰਧਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਸਗੋਂ ਪੂਰਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆ ਖਪਤਕਾਰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਸਿਰਫ਼ ਖਪਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ “ਦੇਣ” ਅਤੇ “ਵੰਡਣ” ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਪਰੋਕਤ ਪੂਰੇ ਵਰਣਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪਾਵਾਂਗੇ ਕਿ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ 2025 – ਮਨੁੱਖਤਾ, ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਤੁਲਿਤ ਜਸ਼ਨ – ਦੀਵਾਲੀ ਲੜੀ ਦਾ ਚੌਥਾ ਰਤਨ ਹੈ, ਜੋ ਅਧਿਆਤਮਿ ਕਤਾ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚਾ ਧਰਮ ਸਿਰਫ਼ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਖੇਤਾਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ, ਪਹਾੜਾਂ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗੋਵਰਧਨ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕੁਦਰਤ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਸਦੀਵੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਜੋ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ->“ਯਤ੍ਰ ਸਰਵ ਭੂਤਾਨਿ, ਆਤਮਨਯੇਵਾਨੁਪਸ਼ਯਤਿ, ਸਾ ਪਸ਼ਯਤਿ।” ਭਾਵ, ਜੋ ਹਰ ਜੀਵ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸੱਚਾ ਦਰਸ਼ਕ ਹੈ। ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮ ਸੰਗਮ ਹੈ।

ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਗੋਵਰਧਨ ਹੈ, ਭੋਜਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਪੂਜਾ ਹੈ।

-ਕੰਪਾਈਲਰ, ਲੇਖਕ – ਟੈਕਸ ਮਾਹਿਰ, ਕਾਲਮਨਵੀਸ, ਸਾਹਿਤਕਾਰ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੇਖਕ, ਚਿੰਤਕ, ਕਵੀ, ਸੀਏ (ਏਟੀਸੀ), ਸੰਗੀਤ ਮਾਧਿਅਮ, ਵਕੀਲ ਕਿਸ਼ਨ ਸਨਮੁਖਦਾਸ ਭਵਨਾਨੀ, ਗੋਂਡੀਆ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ 9226229318