ਮਹਾਨ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਵਿਦਾਈ – ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਣ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਫੁੱਲ ਉੱਗਿਆ। 

 ਐਡਵੋਕੇਟ ਕਿਸ਼ਨ ਸਨਮੁਖਦਾਸ ਭਵਨਾਨੀ ਗੋਂਦੀਆ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ

ਗੋਂਦੀਆ-ਅੱਜ ਵੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਕੋਈ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸੁਰ ਸਮਰਾਟ ਤਾਨਸੇਨ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ?  ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਸਾਡੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਨਗੀਆਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਫੁੱਲ ਵੀ ਉਗ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।ਮੈਂ ਖੁਦ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਤਬਲਾ ਵਜਾਉਣ ਦੀ ਕਲਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਮੈਂ ਵੀ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਗੰਧਰਵ ਮਹਾਵਿਦਿਆਲਿਆ  ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਤਬਲਾ ਵਜਾਉਣ ਦਾ 9 ਸਾਲ ਦਾ ਕੋਰਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ (ਤਬਲਾ) ਵਜਾਉਣ ਦੇ 5 ਸਾਲ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ।

ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ ਇਮਤਿਹਾਨ ਹਨ, ਜੋ ਮੈਂ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪਾਸ ਕਰ ਕੇ ਸੰਗੀਤ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣ ਗਿਆ ਹਾਂ, ਪਰ ਕੁਝ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ਾਰਦ ਦੇ ਬਾਕੀ ਦੋ ਸਾਲ ਅਧੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮੈਂ ਦ੍ਰਿੜ ਹਾਂ।ਹੈ।ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਨਮ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ 16 ਦਸੰਬਰ 2024 ਨੂੰ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੇ ਇੱਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।ਉਸ ਦਾ ਇੱਥੇ ਇਲਾਜ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਗੰਭੀਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਸਨ।  ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਾਂਗੇ ਕਿ ਮਹਾਨ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਨਗੀਆਂ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਪਲਿਆ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਤਾਂ ਸੋਮਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।ਬੀਮਾਰੀ ਹੈ।ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇਗਾ।ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ‘ਚ ਦਫਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਾ ਭਰਾ ਫਜ਼ਲ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਭੈਣ ਖੁਰਸ਼ੀਦ ਔਲੀਆ ਵੀ ਲੰਡਨ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਸਤਾਦ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1951 ਵਿੱਚ ਉਸਤਾਦ ਅੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਾ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮ ਲਿਆ ਸੀ, ਜ਼ਾਕਿਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਸਨ, ਉਹ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਸਨ। ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਵੀ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਹੀਟ ਐਂਡ ਡਸਟ ਲਿਖਿਆ  ਅਤੇ ਇਨ ਕਸਟਡੀ ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੈਲੇ ਅਤੇ ਆਰਕੈਸਟਰਾ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਜਾਦੂਈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੀ ਬਣਾਈਆਂ।ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਐਂਟੋਨੀਆ ਮਿਨੇਕੋਲਾ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਅਨੀਸਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ (ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਟੇਲਰ ਫਿਲਿਪਸ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਜ਼ਾਰਾ ਨਾਲ) ਅਤੇ ਇਜ਼ਾਬੇਲਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ, ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਤੌਕ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਅਤੇ ਫਜ਼ਲ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਖੁਰਸ਼ੀਦ ਔਲੀਆ ਹਨ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਸਤਾਦ ‘ਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨਾਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਤੱਕ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1988 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲ 2002 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਵਰਗੇ ਸਰਵਉੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ 1990 ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਸੰਗੀਤ ਸਨਮਾਨ ‘ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ’ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 4 ਵਾਰ ਗ੍ਰੈਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ 2009 ਵਿੱਚ ਐਲਬਮ ‘ਗਲੋਬਲ ਡ੍ਰਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ’ ਲਈ 51ਵਾਂ ਗ੍ਰੈਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਸਮਕਾਲੀ ਵਿਸ਼ਵ ਸੰਗੀਤ ਐਲਬਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨੂੰ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾਗਿਆਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ‘ਚ 7 ਵਾਰ ਗ੍ਰੈਮੀ ਐਵਾਰਡ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ 4 ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਸਤਾਦ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਆਮ ਲੋਕ ਦੁਖੀ ਹਨ, ਤਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਐਕਸ ‘ਤੇ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਉਸਨੇ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਿਆ, ਉਸਨੇ ਤਬਲੇ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਲਾਸੀਕਲ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।

ਜਾਵੇਦ ਅਖਤਰ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਐਕਸ ‘ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਇਕ ‘ਰਿਦਮ’ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਇਕ ਮਹਾਨ ਸੰਗੀਤਕਾਰ, ਇਕ ਮਹਾਨ ਇਨਸਾਨ, ਇਕ ਚੰਗੇ ਦੋਸਤ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਸਾਹਬ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਹਾਨ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਜੀ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਨਿਯੁਕਤ  ਖਬਰ ਬਹੁਤ ਦੁਖਦਾਈ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਸੰਗੀਤ ਜਗਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਘਾਟਾ ਹੈ।ਦੁੱਖ ਦੀ ਇਸ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਨਾਲ ਹੈ।ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਵਿਰਾਸਤ ਛੱਡੀ ਹੈ, ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਡੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹੇਗੀ।ਅਸਾਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਸੰਚਾਰ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਮਹਿੰਦਰਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਆਨੰਦ ਮਹਿੰਦਰਾ ਨੇ ਵੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਸਤਾਦ ਜੀ ਦੀ IPF ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਮਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਕੀ ਹੈ?ਇਡੀਓਪੈਥਿਕ ਪਲਮਨਰੀ ਫਾਈਬਰੋਸਿਸ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹੋ,ਤਾਂ ਆਕਸੀਜਨ ਸਾਡੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਥੈਲੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਥੋਂ ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਪਰ ਜਦੋਂ IPF ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾਗ ਟਿਸ਼ੂ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਕਾਰਨ ਫੇਫੜਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੋਰ ਅੰਗ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਦੇ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਇਲਾਜ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਦਾ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਜੇਕਰ ਹਾਲਤ ਗੰਭੀਰ ਹੈ ਤਾਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦਾ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਹੈ।ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿਚ ਟਿਸ਼ੂ ਵਧਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫੇਫੜੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਵਾਂਗ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਅਕੜਾਅ, ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ, ਭੁੱਖ ਨਾ ਲੱਗਣਾ, ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼, ਖੰਘ, ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ, ਜੋੜਾਂ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਭਾਰ ਘਟਣਾ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।  ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ ਤਾਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਹੋਰ ਵਧ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਪਰੋਕਤ ਸਮੁੱਚੇ ਵਰਣਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਮਹਾਨ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਹੈ – ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਨਗੀਆਂ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਫੁੱਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਉਗਿਆ ਸੀ ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਮਹਿਕ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਸੁਣ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ,ਮੈਂ 5 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ (ਤਬਲਾ) ਵਜਾਇਆ ਸੀ।  ਮੈਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵਿਸ਼ਾਰਦ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਾਂਗਾ

-ਕੰਪਾਈਲਰ ਲੇਖਕ – ਟੈਕਸ ਮਾਹਿਰ ਕਾਲਮਨਵੀਸ ਸਾਹਿਤਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੇਖਕ ਚਿੰਤਕ ਕਵੀ ਸੰਗੀਤ ਮਾਧਿਅਮ CA(ATC) ਐਡਵੋਕੇਟ ਕਿਸ਼ਨ ਸਨਮੁਖਦਾਸ ਭਵਨਾਨੀਨ ਗੋਂਡੀਆ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ9284141425